Władza rodzicielska / Nazwisko dziecka
Co do zasady dziecko powinno nosić nazwisko wskazane przez rodziców w ich zgodnych oświadczeniach. Sytuacja komplikuje się jednak jeżeli pomiędzy rodzicami dochodzi do sporu, albo gdy jeden z rodziców nie jest znany.
Nazwisko dziecka pochodzącego z małżeństwa
Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przed zawarciem małżeństwa, małżonkowie skłądają przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia w sprawie nazwisk noszonych przez małżonków i ich dzieci.
Uwaga! Jeżeli małżonkowie nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca.
Czy rozwód ma wpływ na nazwiska noszone przez dzieci pochodzące z małżeństwa?
Zgodnie z artykułem 59 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego "w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa". Powyższa zasada dotyczy jednak jedynie rozwiedzionego małżonka i nie stosuje się jej do nazwisk dzieci pochodzących z małżeństwa – te także po rozwiązaniu małżeństwa zawsze zachowują swoje dotychczasowe nazwisko.
Uwaga! Jeżeli chcemy zmienić nazwisko dziecka po rozwiązaniu małżeństwa musi na to wyrazić zgodę drugi rodzic (o ile nie jest pozbawiony władzy rodzicielskiej), albo w jego zastępstwie musi wyrazić zgodę sąd opiekuńczy. Dopiero z taką zgodą możemy wystąpić o zmianę nazwiska na drodze administracyjnej.
Nazwisko dziecka pozamałżeńskiego
W przypadku dzieci pozamałżeńskich zasady nadawania nazwiska uzależnione są od tego czy i w jakiej formie ustalono nazwisko dziecka:
1. Jeżeli ojcostwa nie ustalono, dziecko nosi nazwisko matki.
2. Jeżeli ojcostwo zostało ustalone przez uznanie, dziecko nosi nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach rodziców, składanych jednocześnie z oświadczeniami koniecznymi do uznania ojcostwa. Rodzice mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka. Jeżeli rodzice nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca. Uwaga! Do zmiany nazwiska dziecka, które w chwili uznania już ukończyło trzynaście lat, jest potrzebna jego zgoda.
3. W razie sądowego ustalenia ojcostwa sąd nadaje dziecku nazwisko w wyroku ustalającym ojcostwo. Rodzice mogą wskazać w zgodnych stanowiskach nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka. Jeżeli rodzice pozostają w sporze co do nazwiska dziecka, to nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca.
Nazwisko dziecka adoptowanego (przysposobionego)
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przysposobiony otrzymuje nazwisko przysposabiającego, a jeżeli został przysposobiony przez małżonków wspólnie albo jeżeli jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka - nazwisko, które noszą albo nosiłyby dzieci zrodzone z tego małżeństwa.
Uwaga! Na żądanie osoby, która ma być przysposobiona, i za zgodą przysposabiającego sąd opiekuńczy w orzeczeniu o przysposobieniu postanawia, że przysposobiony nosić będzie nazwisko złożone z jego dotychczasowego nazwiska i nazwiska przysposabiającego. Jeżeli przysposabiający albo przysposobiony nosi złożone nazwisko, sąd opiekuńczy rozstrzyga, który człon tego nazwiska wejdzie w skład nazwiska przysposobionego. Przepisu tego nie stosuje się jednak w razie sporządzenia nowego aktu urodzenia przysposobionego z wpisaniem przysposabiających jako jego rodziców.